POWSZECHNIE PRZYJĘŁO SIĘ, ŻE ZŁA KONDYCJA ROŚLIN ŚWIADCZY O NIEDOBORACH
Nowi akwaryści szybko dowiadują się od swoich kolegów, że dla zdrowia roślin niezmiernie ważne jest dozowanie składników odżywczych, co jest prawdą. Jednak większość z nas doszukuje się powodu każdej zmiany we wzroście roślin, ich formie lub kolorze (lub braku jakiejkolwiek zmiany) w niedoborze lub nadmiarze składników odżywczych.
Jest to częściowo spowodowane heurystyką dostępności – na forach pod postami opisującymi defekty roślin możemy odnaleźć wiele rad dotyczących tego, jakich składników odżywczych prawdopodobnie brakuje w akwarium. Fora internetowe to doskonałe miejsce dla heurystyki dostępności i myślenia grupowego (powielania poglądów innych osób), ponieważ większość ludzi skłania się ku odpowiedziom i koncepcjom, które łatwo przychodzą na myśl. Jednak rośliny dotyka również wiele innych problemów, które nie mają związku ze składnikami odżywczymi i które również mogą powodować żółknięcie lub karłowacenie liści. Natomiast wielu akwarystów ciągle uważa, że ich niepowodzenia związane są z ilością składników odżywczych występujących w ich akwarium mimo, że dozują już odpowiednie ich ilości. Szukają oni przyczyny w złym miejscu, przez co nie są w stanie udoskonalić swojego akwarium.
W rezultacie często wpadają w niekończący się krąg poprawiania wartości dozowania NPK i żelaza w nadziei znalezienia „sekretnego stosunku”, który ostatecznie zapewni pożądaną jakość wzrostu roślin, a także całkowicie wyeliminuje problemy związane z glonami. Jednak nawet najlepiej dobrane ilości nawozu i idealne parametry wody nie sprawią, że akwarium będzie doskonałe, jeśli zapomni się o innych czynnikach wpływających na jego stan.
NIEDOSKONAŁOŚCI DIAGRAMÓW I WYKRESÓW
Wyłączne koncentrowanie się na składnikach odżywczych wynika również z powszechnego stosowania „wykresów niedoborów”. Zwykle takie wykresy nadmiernie upraszczają przyczynę problemu oraz skupiają się wyłącznie na składnikach odżywczych. Opinie ekspertów:
„Początkujący i średnio doświadczeni akwaryści mają chroniczną potrzebę ciągłego skupiania się na niedoborach, nawet jeśli podążają już za metodą nawożenia EI (!!). Kiedyś myślałem, że wszystkie moje problemy są wynikiem braku jakiegoś składnika, a diagramy i wykresy tylko potwierdzały moje przypuszczenia. Jeśli uważasz, że Twoim problemem jest niedobór K, a po dodaniu K2SO4 nie zauważysz poprawy to jest to znak, że musisz skupić się na innych czynnikach. Sam znalazłem bardzo wiele ciekawych sposobów na uśmiercenie roślin lub zahamowanie ich wzrostu, zwłaszcza Rotali i Ammannii. Niedobory składników odżywczych nie były tymi najciekawszymi i najczęstszymi. Najczęściej na zły stan roślin miała wpływ nieodpowiednia pielęgnacja lub niedostateczne ilości CO2. – Vin Kutty
„Pamiętaj – uprawiasz rośliny, a nie środowisko mikro i makroelementów. Proste, jednak niezwykle łatwo się zapomnieć.”
– Tom Barr
Najgorsze jest to, że powyższy diagram nawet nie przedstawia dokładnie tego, jak wpływa niedobór magnezu na roślinę.
CZY ZA BARDZO SIĘ SKUPIAM NA SKŁADNIKACH ODŻYWCZYCH I ZAPOMINAM O INNYCH CZYNNIKACH?
|
„Trudno mi wymienić inny czynnik oprócz składników odżywczych i CO2, który może powodować zmiany w formie wzrostu roślin lub prowadzić do namnażania się glonów.” |
„Spędzam dużo więcej czasu na testowaniu i poprawianiu stosunku NPK, niż na pielęgnacji moich roślin i obserwowaniu ich.” |
„Na 1000 sposobów eksperymentowałem ze sposobami dozowania składników odżywczych oraz różnymi ich proporcjami. Dozowałem różne rodzaje chelatów żelaza oraz pierwiastki śladowe, a mimo to moje rośliny nie są w lepszej kondycji niż rośliny osób, które podają ogólnodostępne nawozy w polecanych przez producentów dawkach.” |
Prawda jest taka, że dozowanie składników odżywczych, chociaż jest to ważne, jest tylko jednym z czynników, który wpływa na prawidłowy wzrost roślin oraz zapobiega nadmiernemu namnażaniu się glonów. Stan akwarium nie tylko zależny jest od ilości składników odżywczych oraz parametrów wody – w dużej mierze zależny jest on również od innych czynników.
Ważne jest, aby nie tylko unikać niedoborów składników odżywczych, ale dążyć do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin.
NIEDOBORY W ŁATWY SPOSÓB MOŻNA WYKLUCZYĆ
Niezwykle trudno jest prawidłowo ocenić niedobory w akwarium. Natomiast niezmiernie łatwo jest je wykluczyć.
Najłatwiejszy sposób to w pierwszej kolejności sprawdzenie, czy w akwarium zostały osiągnięte wymagane stężenia podstawowych składników odżywczych. Akwaryści mają różne metody nawożenia akwariów, odpowiednie poziomy składników odżywczych oraz sposoby osiągnięcia tych poziomów. Poziomy składników odżywczych były latami testowane przez doświadczonych akwarystów. Warto również zaznaczyć, że zwykle większość akwariów mieści się w wyznaczonych przez ekspertów widełkach.
Rzeczywisty niedobór wymaga stałego braku określonego składnika odżywczego w akwarium.
Dowiedz się również, co znajduje się w Twojej wodzie i wypracuj regularną metodę nawożenia. Jeśli zastosowałeś się do podstawowych zakresów wyszczególnionych w przewodniku dawkowania składników odżywczych, to w przypadku większości zbiorników jest niezwykle trudno doprowadzić do skutków niedoboru. Dodatkowo na pewno Twoje rośliny nie doświadczą skutków poważnych niedoborów, wyszczególnionych na diagramach niedoborów. W przypadku większości roślin, jeśli jakiś składnik odżywczy jest obecny w akwarium, ale w niewielkiej ilości to roślina w celu rekompensaty jedynie ogranicza swój wzrost.
Rośliny wodne nie przetrwałyby długo w naturze, gdyby wymagały stałych kąpieli w mieszance nawozów. Wody naturalne zwykle są ubogie w składniki odżywcze w porównaniu z wodą, która znajduje się w większości akwariów. Popularność używania w nowoczesnych akwariach podłóż na bazie ziemi podobnych do tych występujących w naturze również stanowi pewne rezerwy, z których rośliny mogą czerpać składniki odżywcze.
Oczywiście w celu uzyskania ładniejszego koloru, ładniejszej formy lub lepszej kondycji roślin można osiągnąć „optymalny poziom składników odżywczych” zamiast „wystarczającej ilości składników”. Optymalne poziomy składników oraz sposoby ich osiągania zostaną omówione w kolejnych artykułach. Przytoczona powyżej metoda będzie jednak odpowiednia dla 98% wszystkich akwariów.
CZYNNIK, KTÓRY WYWOŁUJE WIĘCEJ PROBLEMÓW NIŻ JAKIKOLWIEK INNY
Poziom CO2 jest trudny do skontrolowania. Większość akwarystów po prostu zakłada, że jest on odpowiedni, ponieważ wydaje się im, że dozują go „dużo”. Między innymi dlatego Tom Barr wymienia CO2 jako najważniejszą przyczynę problemów z roślinami. W rzeczywistości w zależności od sposobu dozowania, wymiarów zbiornika, cyrkulacji wody oraz innych czynników wskaźniki nasycenia CO2 mogą znacznie się różnić.
50% masy rośliny stanowi węgiel, podczas gdy najczęściej dostarczany „składnik odżywczy” – azot, stanowi zaledwie około 1,5% jej masy. Większość hobbystów jedynie szacuje poziomy CO2 w swoich zbiornikach, ale może spierać się długimi godzinami, czy 15 ppm, czy 20 ppm NO3 jest dla roślin lepsze. Asymilacja CO2 przez rośliny jest ściśle zależna od światła. Rośliny nie potrafią również wykorzystywać rezerw CO2 tak jak to się dzieje np. w przypadku NPK. NPK są powszechnie dostępne w rybach, glebie i wodzie wodociągowej. Wiele minerałów akumuluje się również w akwarium. Za to CO2 musi być wprowadzany i cyrkulowany, a po wstrzymaniu jego dozowania jest naturalnie z wody usuwany.
Mały Heniek (Hemianthus Callitrichoides) jest bardzo dobrym wskaźnikiem poziomu CO2 w pobliżu podłoża. Jest również o wiele bardziej niezawodny niż jakikolwiek drop checker.
JAK POPRAWIĆ POZIOM CO2?
Kluczowe kroki w celu poprawy poziomu CO2:
- Opracuj lepszą metodę pomiaru CO2. Naucz się metody kontroli CO2 przy pomocy kontroli pH (drop checkery oraz liczniki bąbelków na sekundę nie są odpowiednią metodą kontroli poziomu CO2). Na dłuższą metę warto nauczyć się również mierzyć poziom CO2, obserwując formy wzrostu roślin.
- Zrozum znaczenie wymiany gazowej w optymalizacji poziomu CO2. Sprawdź czy przepływ wody w Twoim zbiorniku powoduje mieszanie się powierzchniowych warstw wody (tych które stykają się z powietrzem) z głębszymi warstwami w zbiorniku.
- Czy osiągasz szczytową wartość CO2 przed włączeniem oświetlenia? Jeśli szczytowe nasycenie osiągasz dopiero po południu (lub na kilka godzin po włączeniu oświetlenia), to poziom CO2 w zbiorniku może być zbyt niski w pierwszej części dnia. Rozpoczęcie dozowania CO2 o godzinę wcześniej nie oznacza, że osiągniesz jego szczytowe nasycenie, zanim oświetlenie zostanie włączone. W przypadku wielu akwariów osiągnięcie szczytowego poziomu nasycenia może zająć od 2 do 5 godzin w zależności od metody dozowania.
- To, że ryby podpływają do powierzchni i łapią powietrze nie oznacza, że poziom CO2 w Twoim akwarium jest odpowiedni. O różnych porach dnia w tym samym zbiorniku można zaobserwować niedobór i nadmiar CO2. Często ten problem jest spotykany w akwariach ze słabą wymianą gazową.
CZYNNIKI NIEZWIĄZANE ZE SKŁADNIKAMI ODŻYWCZYMI ORAZ NIEZWIĄZANE Z CO2
HODOWLA ROŚLIN
- Czy roślin nie jest za dużo i w akwarium nie jest zbyt tłoczno? Czy konkretna roślina, którą hodujesz wymaga dużo przestrzeni?
- Czy rośliny posiadają wiele starych liści i łodyg, które powinny być przycięte lub usunięte – czy stary wzrost blokuje światło i przepływ wody? Przycinaj wierzchołki roślin oraz usuwaj stare liście i stare łodygi u podstawy.
- Czy odporniejsze i szybciej rosnące gatunki zaczynają blokować dostęp do światła, odpowiedni przepływ wody oraz zabierają przestrzeń roślinom delikatniejszym i wolniej rosnącym?
- Czy rośliny mają miejsce na rozrost?
- Czy nie przesadzasz zbyt często niektórych roślin (przede wszystkim gatunków wysoko zależnych od systemu korzeniowego)?
- Czy odpowiednio przycinasz roślinę? Czy nie za bardzo ją skracasz? Czy Twoja roślina jest w stanie urosnąć do zdrowej wysokości odpowiedniej dla swojego gatunku?
- Czy roślina ma odpowiednią ilość miejsca, aby osiągnąć swój pełny rozmiar?
- Czy roślina miała wystarczająco dużo czasu na aklimatyzację w zbiorniku? Czy sadzonka była zdrowa?
Niektóre rośliny, takie jak Limnophila Aromatica, Ludwigia sp. Red i Myriophyllum Guyana można przycinać i formować w różne kształty. Nieźle znoszą one również małą ilość przestrzeni i zatłoczenie. Natomiast inne rośliny mogą potrzebować więcej miejsca do prawidłowego wzrostu i osiągnięcia ładnej formy. W tym przypadku nie ma konkretnych zasad. Jednak obserwując wzrost roślin w swoim akwarium będziesz w stanie dostrzec pewne zależności.
ŚWIATŁO
- Czy wszystkie obszary w zbiorniku są równomiernie oświetlone? Jeśli nie, to czy niektóre rośliny są w miejscach bardziej zacienionych niż powinny?
- Obszary sąsiadujące z wysokimi roślinami mają zazwyczaj znacznie mniej światła, ale niektóre mniej wymagające rośliny mogą być pośrednio zacienione.
- Czy nowe części rośliny blokują dostęp do światła starszym liściom i czy prowadzi to do pogorszenia się kondycji starszych części rośliny? Należy zwrócić na to szczególną uwagę w przypadku wysokich roślin i oświetlenia punktowego.
- Kolorowe rośliny – czy Twoje oświetlenie ma odpowiednią temperaturę barwową, która uwypukla kolory i formę roślin?
- Czy roślina rośnie inaczej/lepiej/gorzej po zastosowaniu innego widma światła?
- Czy hardscape nie blokuje pod jakimś kątem światła?
- Jak wpłynie na roślinę podwojenie ilości dostarczanego światła albo zmniejszenie tej ilości o połowę?
PODŁOŻE
- Czy korzenie rośliny są jasno białe, czy może są brązowawe lub papkowate?
- Czy od czasu do czasu usuwasz organiczne szczątki (mam nadzieję, że tak)?
- Czy roślina, z którą masz kłopoty preferuje glebę świeżą czy dojrzałą?
- Czy jakość gleby ma znaczenie dla gatunków roślin, które starasz się hodować?
- Czy w podłożu nie występuje zbyt duże nagromadzenie materii organicznej?
- Czy ziemia jest ubita? Czy ma to znaczenie dla gatunku, który hodujesz?
- Czy gleba jest zubożała? Czy ma to znaczenie dla gatunku, który hodujesz?
Substrat jest doskonałym rozwiązaniem dla osób, które wiedzą jak się z nim obchodzić. Jednak dla nieobeznanych w temacie może być on prawdziwą zmorą.
FILTRACJA I CYRKULACJA
- Czy strumień wody dociera do roślin, które tego wymagają? Czy wiesz, który gatunek woli większy ruch wody, a który mniejszy?
- W większości akwariów znajdują się martwe punkty. Czy wypracowałeś strategię zarządzania martwymi punktami w swoim zbiorniku?
- Czy w Twoim zbiorniku jest odpowiednia cyrkulacja wody? Czy powierzchniowe warstwy wody mieszają się z głębszymi warstwami, dzięki czemu osiągasz dobrą wymianę gazową i odpowiedni poziom O2?
- Czy system filtracji biologicznej Twojego zbiornika jest wystarczająco dojrzały i stabilny, aby zapewnić dobrą jakość wody?
- Czy odpady organiczne są przetwarzane wystarczająco szybko – czy ich nadmiar nie powoduje namnażania się glonów i nie wpływa znacząco na jakość wody?
- Czy nie wywołujesz w swoim akwarium gwałtownych wahań składu chemicznego wody? Czy wiesz jak stwierdzić, czy tak się dzieje?
W akwariach roślinnych odpowiedni poziom tlenu jest tak samo ważny jak odpowiedni poziom dwutlenku węgla. Tworzenie efektownego akwarium opiera się na wprowadzaniu wielu niewielkich usprawnień oraz podejmowaniu odpowiednich decyzji.
RADZENIE SOBIE Z GLONAMI
Glony to symptom, a nie tylko coś, czego należy się pozbyć – Dennis Wong
Jeśli na roślinie pojawiły się glony oznacza to, że roślina ta nie jest w dobrej kondycji. Musisz zadać sobie pytanie: jak poprawić stan tej rośliny. Usunięcie glonów jest kwestią drugorzędną. Wiele osób za bardzo koncentruje się na parametrach w akwarium i nie zwraca uwagi na bezpośrednie sygnały, jakie wysyła roślina (np. pojawienie się na niej glonów).
Podmiana wody to za mało. Jeśli chcesz pozbyć się glonów musisz usuwać detrytus poprzez odmulanie. Doskonałe parametry nie oznaczają, że w Twoim akwarium nie będą namnażać się glony.
WNIOSKI
Wiele odpowiedzi na powyższe pytania znajdziesz w innych artykułach na naszej stronie. Na inne pytania musisz odpowiedzieć sobie sam zasadzając i eksperymentując z gatunkami roślin, które sprawdzają się w roli wskaźników (np. Hemianthus Callitrichoides jest świetnym wskaźnikiem poziomu CO2). Opisy niektórych przydatnych roślin również znajdziesz na tej stronie. W przyszłości w kolejnych artykułach i newsletterach poruszymy rożne kwestie związane z zarządzaniem akwarium.
Mimo, że na problemy pojawiające się w akwarium można zawsze spojrzeć z kilku różnych stron, to najważniejsza jest jednak dokładna obserwacja roślin, ryb oraz zmian zachodzących w zbiorniku. Rośliny i ryby zwykle wysyłają nam bardzo bezpośrednie sygnały. Sygnały te wskazują na to, co dzieje się w akwarium oraz jak zmienia się jakość zawartej w nim wody.
Powyższy artykuł miał na celu w skrócie pokazać, jakie czynniki należy wziąć pod uwagę analizując problemy dotykające rośliny.
Źródło: www.2hraquarist.com
Tłumaczenie: Magdalena Furga
Kopiowanie tekstu zabronione.
